Chế độ ăn uống khỏe mạnh theo Trung Quốc và Phương Tây.

Dường như phương Tây ăn kiêng để giảm béo, còn Trung Quốc điều chỉnh ăn uống để có sức khỏe.

Cách đây rất lâu, trong một thiên hà xa, rất xa (gợi nhớ đến Chiến tranh giữa các vì sao), một thầy thuốc đã đi du lịch với một túi thảo dược, một vài cây kim vàng và một ngàn ounce vàng. Được rồi, thực ra vị thầy thuốc này không có một ngàn ounce vàng thiệt, nhưng ông ta có kim châm cứu bằng vàng và sống trên trái đất. Ông cũng có một niềm tin là mạng sống của mỗi con người đều quý hơn một ngàn ounce vàng. Tên của ông là Sun Shu Mao (581-682 sau công nguyên) và vì niềm tin của mình, ông ta đã viết một cuốn sách có tên Một ngàn Ounces vàng. Trong cuốn sách này, ông đã mô tả chế độ ăn uống bằng cách sử dụng các loại thực phẩm và thảo dược Trung Quốc để chữa các bệnh như bướu cổ, quáng gà và bệnh tê phù beriberi. Ngày nay chúng ta hiểu được nguyên lý đằng sau việc chữa các bệnh này, đó là bù iốt cho bệnh bướu cổ, Vitamin A cho bệnh quáng gà và vitamin B1 cho bệnh beriberi. Nhưng liệu ở thời điểm đó chúng ta có thể lý giải được hệ thống thực phẩm và thảo dược Trung Quốc để điều trị bệnh với kiến thức 1400 năm sau mới có hay không?

Người Trung Quốc đã sử dụng thực phẩm và thảo dược Trung Quốc, về cơ bản là chế độ ăn uống của con người để điều trị các bệnh dường như không thể chữa được từ thời xa xưa như các ghi chép trên xương và mai rùa. Bây giờ chúng tôi có các nghiên cứu chứng minh rằng thực phẩm và thảo dược Trung Quốc có hiệu quả trong việc điều trị gần như mọi phiền não mà con người biết đến. Theo phương Tây từ “Ăn kiêng” gần như chỉ nói đến một hệ thống giảm cân. Chế độ ăn uống của người Trung Quốc có thể có hoặc không tập trung vào việc giảm cân, nhưng mục đích chính của nó là điều trị bệnh. Chế độ ăn kiêng của người phương Tây tập trung vào protein, calo, carbohydrate, vitamin và các chất dinh dưỡng khác, trong khi chế độ ăn uống của Trung Quốc tập trung vào: Năm vị, Năm bậc năng lượng, Chuyển động và Tác động của thực phẩm. Khái niệm cơ bản là, nếu tôi cảm thấy lạnh, tôi nên ăn một cái gì đó ấm áp. Nếu tôi cảm thấy nóng, tôi nên ăn một cái gì đó lạnh. (chẳng phải tất cả chúng ta đều làm điều này?) Điều này nghe có vẻ cơ bản, nhưng nó cần có một chút kỹ thuật, vì vậy hãy đọc tiếp hướng dẫn của tôi.

Người Trung Quốc phân loại thực phẩm thành năm vị. Vị rất quan trọng đối với cả thực phẩm và thảo mộc Trung Quốc vì mỗi vị ảnh hưởng đến một cơ quan nội tạng nhất định. Năm vị là ngọt, chua, đắng, mặn và chát hoặc cay nồng. Nếu bạn có xu hướng thưởng thức các loại thực phẩm ngọt và mặn thì bạn đã bỏ lỡ các lợi ích sức khỏe của thực phẩm đắng, chua và cay, bạn nên mở rộng thị hiếu của mình. Thực phẩm ngọt tác động lên dạ dày và lá lách, ví dụ rõ ràng là mật ong, đường và dưa hấu. Người Mỹ có xu hướng thích ăn kẹo và kem ngọt. Bài viết này sẽ không đề cập đến thực phẩm chế biến sẵn, tôi muốn nói tới lúa mạch, đậu xanh và hạt hướng dương, những thực phẩm ngọt này giúp trung hòa các tác dụng độc hại của các thực phẩm khác. Nếu bạn chưa từng nếm thử đậu xanh, hãy thử ăn, nếu bệnh nhân bị tiểu đường thì đó là món ăn tuyệt vời cần nghĩ đến. Vì giới hạn bài viết tôi không thể liệt kê tất cả các loại thực phẩm trong mỗi loại, bạn có thể tham khảo sách: Chữa bệnh bằng Thực phẩm: Truyền thống Châu Á và Dinh dưỡng Hiện đại của Paul Pitchfordif để biết thêm thông tin về chủ đề này. (Whole Foods: Asian Traditions and Modern Nutrition by Paul Pitchfordif).

Thực phẩm chua như giấm, ô liu, chanh và đậu adzuki có thể cản trở sự ‘di chuyển’ và rất hữu ích trong việc điều trị tiêu chảy. Thực phẩm đắng giúp giảm nhiệt cơ thể. Ví dụ về thực phẩm đắng là củ cải, cỏ biển và cà phê. Hầu hết người phương Tây có thể không coi cà phê là một loại thực phẩm có vị đắng, hãy thử nhấm nháp loại cà phê rang hạt, bạn sẽ cảm thấy hài lòng. Thực phẩm mặn giúp làm mềm độ cứng giải thích tại sao tảo bẹ và rong biển thường được sử dụng cho bệnh bướu cổ. Thực phẩm có vị chát hoặc cay nồng như bạc hà thảo mộc hoặc gừng của Trung Quốc thúc đẩy lưu thông năng lượng. Trà bạc hà tươi, mạnh thường tạo ra mồ hôi nhẹ trên trán.

Khi đề cập đến năm bậc năng lượng của thực phẩm, lý thuyết Trung Quốc chỉ đơn giản có nghĩa là thực phẩm có khả năng khiến bạn cảm thấy nóng hoặc lạnh. Nhưng năng lượng được phân loại hơn nữa thành lạnh, mát, trung tính, ấm và nóng. Đây là một khía cạnh rất quan trọng của thực phẩm bởi vì chế độ ăn uống cân bằng sẽ khác nhau tùy theo thể trạng của mỗi người. Ví dụ, một người có thể trạng lạnh sẽ cần nhiều thức ăn nóng hơn. Nếu một người bị bệnh thấp khớp lạnh và cơn đau tồi tệ hơn vào những ngày lạnh thì nên cho người này ăn những món ăn nóng như súp làm từ thảo mộc Trung Quốc như gừng, ớt đỏ, tiêu xanh hoặc quế. Hiểu được năng lượng của thực phẩm để tạo ra một chế độ ăn uống cân bằng là rất điều quan trọng. Thông thường các loại thảo mộc có hiệu quả và tác dụng nhanh hơn so với thực phẩm thông thường và vì lý do này các loại thảo mộc thường được sử dụng trong ẩm thực Trung Hoa.

Chủ đề này rất rộng lớn và tôi chỉ đề cập đến hai chủ đề liên quan đến thảo dược, thực phẩm và lý thuyết ăn uống của Trung Quốc. Sự khác biệt cơ bản giữa chế độ ăn kiêng phương Tây và khái niệm chế độ ăn uống của người Trung Quốc là: Chuyển động và Tác động của thực phẩm trong cơ thể. Để tìm hiểu thêm về các khái niệm này xin vui lòng xem các bài viết tiếp theo.

Trung Quốc có câu nói: “Người biết dùng thuốc và ăn uống lành mạnh thì không cần gặp bác sĩ”.

Người Trung Quốc đã sử dụng thực phẩm và thảo dược Trung Quốc, về cơ bản là chế độ ăn uống của con người để điều trị các bệnh dường như không thể chữa được từ thời xa xưa như các ghi chép trên xương và mai rùa. Bây giờ chúng tôi có các nghiên cứu chứng minh rằng thực phẩm và thảo dược Trung Quốc có hiệu quả trong việc điều trị gần như mọi phiền não mà con người biết đến. Theo phương Tây từ “Ăn kiêng” gần như chỉ nói đến một hệ thống giảm cân. Điều chỉnh chế độ ăn uống của người Trung Quốc có thể có hoặc không tập trung vào việc giảm cân, nhưng mục đích chính của nó là để điều trị. Chế độ ăn kiêng của người phương Tây tập trung vào protein, calo, carbohydrate, vitamin và các chất dinh dưỡng khác, trong khi điều chỉnh chế độ ăn uống của Trung Quốc tập trung vào: Năm vị, Năm bậc năng lượng, Chuyển động và Tác động của thực phẩm. Khái niệm cơ bản là, nếu tôi cảm thấy lạnh, tôi nên ăn một cái gì đó ấm áp. Nếu tôi cảm thấy nóng, tôi nên ăn một cái gì đó lạnh. (Chẳng phải tất cả chúng ta đều đã làm điều này?) Điều này nghe có vẻ cơ bản, nhưng nó cần có một chút kỹ thuật, vì vậy hãy đọc tiếp hướng dẫn của tôi.

Sự chuyển động và tác động hữu cơ của thức ăn

Các chuyển động của thực phẩm tương tự như một bản nhạc. Thực phẩm có xu hướng di chuyển vào trong, hướng ra ngoài, lên hoặc xuống trong cơ thể. Di chuyển vào trong có nghĩa là di chuyển từ bên ngoài vào bên trong. Thực phẩm như vậy thường làm giảm táo bón. Thực phẩm cung cấp chuyển động từ bên trong ra bên ngoài làm giảm sốt và đổ mồ hôi. Thực phẩm di chuyển xuống có thể làm giảm nôn mửa và hen suyễn. Thực phẩm di chuyển lên trên giúp giảm triệu chứng tiêu chảy và sa nội tạng. Đây chỉ là nói chung, nhưng biết một chút cũng có thể mang lại lợi ích lớn. Sự chuyển động của thực phẩm cũng tương ứng với các mùa.

Dưới đây là một tổng quan ngắn gọn về loại thực phẩm tốt tương ứng với các mùa. Mùa xuân là mùa vạn vật sinh trưởng và chuyển động đi lên, vì vậy hãy ăn các loại thực phẩm có xu hướng đi lên như cần tây, đậu thận và nấm shiitake. Thực phẩm di chuyển ra ngoài là tốt nhất vào mùa hè, những thực phẩm này có năng lượng nóng và thường có vị cay nồng như ớt xanh, ớt đỏ, ớt đen và dầu đậu nành. Mùa thu nên dùng thực phẩm đi xuống, tương ứng với hình ảnh những chiếc lá rơi. Thực phẩm như chuối, lúa mạch và đậu phụ là tốt nhất trong mùa thu. Cuối cùng, vào mùa đông, hãy ăn những thực phẩm di chuyển vào trong, giống như chúng ta di chuyển vào nhà khi mùa đông đến. Thực phẩm di chuyển vào trong bao gồm mướp đắng, nghêu và rong biển.

Cuối cùng là một giới thiệu ngắn gọn về các tác động hữu cơ của thực phẩm. Nó chỉ đơn giản đề cập đến các cơ quan cụ thể mà một loại thực phẩm cụ thể sẽ có tác dụng. Ở phương Tây chúng ta có thể nghĩ rằng tất cả thức ăn đi vào dạ dày, ruột và thông qua các cơ quan tiêu hóa. Nhưng ta cũng có câu “cách đi vào trái tim của người đàn ông là thông qua dạ dày của anh ấy”. Thực phẩm khác nhau thực sự có tác dụng vào các hệ thống cơ quan khác nhau, theo cách nhìn của y học và chế độ ăn uống Trung Hoa. Điều này có thể trở nên phức tạp, nhiều loại thực phẩm có nhiều hơn một năng lượng và tác động lên nhiều cơ quan. Cà rốt tác động lên phổi; lúa mì lên tim, lá lách và thận; hạnh nhân tác động lên phổi.

Tác động hữu cơ của thực phẩm đã được phát hiện trong suốt lịch sử con người thông qua phương pháp quy nạp và suy diễn. Y học cổ truyền Trung Quốc luôn chú trọng vào sự liên kết của thực phẩm và các cơ quan nội tạng của con người. Một ví dụ đơn giản là gan gà rất hữu ích cho thị lực và Trung y tin rằng gan của chúng ta được kết nối với mắt.

Tôi đã đơn giản hóa chế độ ăn uống cân bằng trong khoa học cổ Trung Quốc là tập trung vào Năm vị, Năm bậc năng lượng, Chuyển động và Tác động hữu cơ của thực phẩm. Tuy nhiên, tôi hy vọng bạn hiểu rằng theo quan điểm của người Trung Quốc, chế độ ăn uống, hầu như không liên quan gì đến việc giảm cân, mà liên quan đến việc điều chỉnh ăn uống để có một cơ thể khỏe mạnh. Một chế độ ăn uống cân bằng hữu cơ là một chế độ không nhất thiết phải giàu dinh dưỡng, nhưng là một chế độ cân bằng các cơ quan nội tạng. Một chế độ ăn uống cân bằng phải là một hỗn hợp các loại thực phẩm với nhiều hương vị và năng lượng khác nhau phù hợp với nhu cầu và thể trạng của từng người. Tôi hy vọng đây không phải là một khái niệm xa lạ, dù với bạn đó có thể là quan điểm hoàn toàn mới về chế độ ăn uống, dinh dưỡng. Sun Shu Mao đã viết về nó khoảng 1400 năm trước và lịch sử đã chứng minh tính đúng đắn của nó, hôm nay bạn có thể tham khảo để ứng dụng.

Theo Cathy Margolin | The Epoch Times, 3/11/2014
Thanh An dịch và biên tập