Nghệ thuật sắp đặt là gì và nó đã thay đổi nhận thức của chúng ta như thế nào?

Trong thế giới hiện đại, khi có rất nhiều loại hình nghệ thuật được hình thành, phát triển, khám phá và thậm chí là bị quên lãng theo thời gian, hầu như không có hình thức nghệ thuật nào gây ấn tượng và mê hoặc tức thì như Nghệ thuật sắp đặt.

Khi bạn bước vào một căn phòng với hầu hết không gian xung quanh đều là các yếu tố tạo thành của một tác phẩm nghệ thuật, chính bạn cũng sẽ là một phần của tác phẩm nghệ thuật đó. Khi bạn nhận thấy những thứ đáng lẽ không nên ở vị trí đó, và nổi bật một cách rõ ràng, tuy nhiên lại phần nào phù hợp với mọi thứ xung quanh một cách kỳ lạ, có thể bạn đang nhìn thấy một tác phẩm được thực hiện bởi các họa sĩ sắp đặt.

Nó có thể thu hút bạn ở nhiều cấp độ, kích thích các giác quan của bạn để trải nghiệm nghệ thuật theo một cách mới; xúc giác, thính giác, khứu giác cũng như thị giác đều được khám phá để truyền tải tính chất nghệ thuật của tác phẩm sắp đặt. Mặc dù nghệ thuật sắp đặt thường là một tác phẩm nghệ thuật hoàn toàn tạm thời, nhưng những ảnh hưởng, thông điệp và ý niệm của nó vẫn còn mãi.

Nghệ thuật sắp đặt – Nguồn gốc và Phát triển

Nguồn gốc và cội nguồn của nghệ thuật sắp đặt thường gắn liền với nghệ thuật Khái niệm, lần theo dấu vết quay lại từ thời của các nghệ sĩ như Marcel Duchamp và cách tiếp cận sáng tạo của ông trong việc trình bày các tác phẩm sẵn có của mình; cụ thể là tác phẩm gây tranh cãi về bồn tiểu có tên Fountain năm 1917.

Những ảnh hưởng ban đầu khác được coi là đã mở đường cho sự phát triển của nghệ thuật sắp đặt, bao gồm phong trào tiên phong Dada , các tác phẩm và nghệ thuật lắp ghép phong phú lấp đầy toàn bộ các căn phòng, là lý thuyết của Chủ nghĩa không gian, và thậm chí một số tác phẩm của John Cage.

Trên thực tế, trước khi nó có tên, phiên bản trước đó của phong trào nghệ thuật đột phá này được gọi là “môi trường”, được bắt đầu bởi nghệ sĩ người Mỹ Allan Kaprow vào năm 1957.

Cho đến những năm 1970, thuật ngữ “Sắp đặt” mới bắt đầu được sử dụng để mô tả các tác phẩm quan tâm tới trải nghiệm hoàn toàn bằng giác quan của người xem, hoặc về cơ bản là lấp đầy toàn bộ căn phòng của phòng trưng bày, để lại không gian và thời gian là giá trị bất biến duy nhất.

Các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt dù là tạm thời hay vĩnh viễn đều được xây dựng trong các khu vực triển lãm như phòng trưng bày và bảo tàng, hoặc ở các địa điểm công cộng hoặc tư nhân. Các tác phẩm này có thể bao gồm rất nhiều loại vật liệu được sử dụng, tự nhiên và nhân tạo, mang lại cho cá nhân sự tự do sáng tạo hoàn toàn đối với tác phẩm nghệ thuật.

Với sự phát triển của các công nghệ hiện đại nhất, nghệ thuật sắp đặt cũng không dừng lại; video, âm thanh, thực tế ảo nhập vai, Internet và biểu diễn cũng là một phần của tác phẩm. Việc sắp đặt cho từng địa điểm cụ thể được thiết kế để tồn tại và có “vai trò” chỉ ở vị trí mà chúng được tạo ra, biến chúng thành một phần của môi trường xung quanh.

Trong khi đó, các tác phẩm nghệ thuật khác có thể được di chuyển và trình bày ở nhiều địa điểm khác nhau, không phụ thuộc vào môi trường của chúng. Chính việc thực hiện nghệ thuật hấp dẫn giác quan này đã làm mờ ranh giới giữa nghệ thuật và cuộc sống, như Kaprow đã nói, nếu chúng ta bỏ qua ‘nghệ thuật’ và lấy chính thiên nhiên làm hình mẫu hoặc điểm xuất phát, chúng ta có thể tạo ra một hình thái nghệ thuật khác … ra khỏi những thứ cảm giác của cuộc sống bình thường.

Điêu khắc hay Nghệ thuật sắp đặt?

Một câu hỏi logic về sự khác biệt giữa Điêu khắc và Sắp đặt có thể làm bối rối một số nhà phê bình, đặc biệt là khi một số tác phẩm sắp đặt có thể giống với tác phẩm điêu khắc thủ công truyền thống, nhưng thực tế chúng không thuộc cùng một thể loại.

Nghệ thuật sắp đặt đảo ngược một cách hiệu quả các nguyên tắc của điêu khắc khi tác phẩm được thiết kế để có thể nhìn từ bên ngoài, được trải nghiệm như một sự sắp xếp khép kín của các yếu tố.

Mặt khác, các tác phẩm sắp đặt thường bao gồm và bao bọc người xem trong bối cảnh xung quanh của tác phẩm, và có thể nói rằng nghệ thuật sắp đặt được tạo ra với sự tập trung vào người xem, nơi họ gần như trở thành chủ thể chính của tác phẩm, có tính đến sự tham gia và tương tác của khán giả với tác phẩm nghệ thuật.

Chủ nghĩa trang trọng của bố cục giảm đi, mang lại hiệu ứng cho kỳ vọng về không gian và văn hóa của người xem trở thành tâm điểm. Tác phẩm được sắp xếp hợp lý tạo ra một cuộc đối thoại với môi trường xung quanh, chờ đợi người xem tiếp nhận cả tác phẩm và môi trường của nó như một màn hình tổng thể nhập vai.

Sự đa dạng về hình thức, vị trí và hiệu ứng của Nghệ thuật sắp đặt

Nghệ thuật sắp đặt có thể có ở đâu? Theo nghĩa đen – ở bất cứ đâu; từ các phòng trưng bày, bảo tàng, không gian trưng bày, tới các không gian công cộng như sân chơi, lối đi bộ, đường phố, hay các tòa nhà.

Các tác phẩm này thường rất nổi bật, dễ dàng thu hút sự chú ý ngay khi bạn nhìn/nghe/cảm nhận được nó. Tuy nhiên, đôi khi cũng khó để phân biệt liệu bạn đang xem một tác phẩm sắp đặt hay đơn thuần là một hình ảnh tự nhiên từ cuộc sống thường ngày.

Ví dụ như tại Bolzano, Italia, các tác phẩm săp đặt của Goldschmied & Chiari tại Museion đã bị hiểu nhầm thành những “bãi rác” bị bỏ lại. Một danh mục phụ của nó, được gọi là sắp đặt tương tác, về cơ bản liên quan đến việc khán giả có thể tương tác với tác phẩm, từ đó tạo ra một cuộc đối thoại giữa nghệ thuật và người xem.

Từ tác phẩm sắp đặt trên nền tảng web, tác phẩm trong thư viện, hay trên thiết bị di động, kỹ thuật số, điện tử và tất cả các loại cấu trúc khác, sự tương tác có thể được thực hiện trên hầu hết mọi loại phương tiện.

Vẻ đẹp của nghệ thuật sắp đặt nằm ở vô số các chất liệu, phương tiện và môi trường khác nhau được sử dụng để tạo ra một tác phẩm nghệ thuật đầy thách thức về khái niệm. Ý tưởng độc đáo về việc dệt tác phẩm nghệ thuật xung quanh người xem và đối với người xem, khiến nó trở thành một sự kiện chắc chắn đáng để tham gia.

Sau khi trưng bày, các tác phẩm sắp đặt sẽ như thế nào?

Về cơ bản, nghệ thuật sắp đặt khá rắc rối và khó bán, đương nhiên là do kích thước, hình dáng và hình thức của nó, đặt ra một nhiệm vụ phức tạp đối với bất kỳ nhà sưu tập nào. Vì vậy, chính xác thì điều gì sẽ xảy ra với các tác phẩm sắp đặt sau khi chúng không được bán hoặc đặt trong bất kỳ phòng trưng bày hoặc bảo tàng nào?

Hầu hết thời gian, sau khi kết thúc trưng bày, tác phẩm nghệ thuật được tháo rời và trả lại xưởng vẽ của nghệ sĩ hoặc cất vào kho. Mặt khác, một số nghệ sĩ như Terence Koh, có xu hướng tách biệt các yếu tố ra khỏi tác phẩm sắp đặt và bán chúng dưới dạng các tác phẩm nghệ thuật riêng lẻ được phân chia và đặt tên bởi chính nghệ sĩ. Một số mảnh ghép độc đáo cuối cùng trở thành phông nền cho phim hoặc trở thành bối cảnh để chụp ảnh.

Tất nhiên, không phải tất cả các tác giả và người quản lý đều coi việc bán các thành phần của một tác phẩm nghệ thuật là một lựa chọn. Các nghệ sĩ khác đang xem xét khía cạnh thực tế của nó, có tính đến việc lưu trữ, vận chuyển và tính di động của chính tác phẩm nghệ thuật.

Vì vậy, ví dụ, Judith Hoffman bắt đầu tạo ra các tác phẩm “có thể thu gọn” dễ di chuyển hơn và chuyển từ sử dụng kim loại và gỗ sang những vật liệu nhẹ hơn như giấy, vì đơn giản là dễ vận chuyển hơn và như nghệ sĩ đã tự nhận xét, chúng dễ bán hơn nhiều.

Vì vậy, cho dù các nghệ sĩ có thuận theo thị trường hay không, hay thị trường sẽ trở nên thân thiện với nghệ thuật phù du hơn, thì nghệ thuật sắp đặt vẫn phá bỏ ranh giới nhận thức của chúng ta theo mọi cách có thể. Nó ở đó để được chứng kiến ​​và trải nghiệm một cách đầy đủ, để làm đắm chìm người xem và quyến rũ khán giả, thách thức các quan niệm về nghệ thuật và cách thể hiện.

WIDEWALLS.CH/PHAM HAN/DESIGNS.VN