TÔI YÊU TIẾNG NƯỚC TÔI, TỪ KHI MỚI RA ĐỜI, NGƯỜI ƠI!

******

I. TÌNH CA, MỘT BẢN NHẠC, MỘT BÀI THƠ, BÀI CA DAO, DÂN CA, NGỢI CA QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC

Phạm Duy sáng tác Tình Ca vào năm 1952.

Tình Ca là tình yêu của một người Việt Nam đối với quê hương, đất nước Việt Nam của mình.

Yêu nước chính là yêu tiếng Việt, tiếng cha sanh mẹ đẻ. Yêu nước còn là yêu tiếng ru của mẹ từ thuở lọt lòng, nằm nôi, yêu tiếng hát được cất lên từ tự do, bác ái, và yêu cả những tiếng khóc tiếng cười theo mệnh nước nổi trôi.

Yêu nước chính là yêu giang sơn gấm vóc, yêu Trường Sơn hùng vĩ, yêu dòng Cửu Long xanh ngắt mơ màng, yêu bãi bồi sông Hồng, yêu lững lờ sông Hương, vốn từ ngàn xưa, nằm trong một dải nối liền Nam Bắc.

Yêu nước chính là yêu giống nòi dân Việt, yêu những nông phu chân lấm tay bùn, yêu cả các triều đại xa xưa, biết thương dân và vì dân.

Tình Ca không chỉ là một ca khúc về tình yêu, tình yêu non nước, mà Tình Ca còn là một bài thơ, bài ca dao, dân ca, mượt mà, ngọt ngào, dịu dàng và vô cùng sâu lắng.

******

II. CA KHÚC TÌNH CA

1.

Tôi yêu tiếng nước tôi

Từ khi mới ra đời, người ơi

Mẹ hiền ru những câu xa vời

À à ơi, tiếng ru muôn đời

Tiếng nước tôi

Bốn ngàn năm ròng rã buồn vui

Khóc cười theo mệnh nước nổi trôi

Nước ơi

Tiếng nước tôi

Tiếng mẹ sinh từ lúc nằm nôi

Thoắt nghìn năm thành tiếng lòng tôi

Nước ơi

Tôi yêu tiếng ngang trời

Những câu hò giận hờn không nguôi

Nhớ nhung hoài mảnh tình xa xôi

Vững tin vào mộng đẹp ngày mai

Một yêu câu hát Truyện Kiều

Lẳng lơ như tiếng sáo diều (diều) làng ta

Và yêu cô gái bên nhà

Miệng xinh ăn nói mặn mà (mà) có duyên.

2.

Tôi yêu đất nước tôi

Nằm phơi phới bên bờ biển xanh

Ruộng đồng vun sóng ra Thái Bình

Nhìn trùng dương hát câu no lành

Đất nước tôi

Dãy Trường Sơn ẩn bóng hoàng hôn

Đất miền Tây chờ sức người vươn

Đất ơi

Đất nước tôi.

Núi rừng cao miền Bắc lửa thiêng

Lúa miền Nam chờ gió mùa lên

Lúa ơi

Tôi yêu những sông trường

Biết ái tình ở dòng sông Hương

Sống no đầy là nhờ Cửu Long

Máu sông Hồng đỏ vì chờ mong

Người yêu thế giới mịt mùng

Cùng tôi ôm ấp ruộng đồng (đồng)Việt Nam

Làm sao chắp cánh chim ngàn

Nhìn Trung Nam Bắc kết hàng (hàng) mến nhau

3.

Tôi yêu bác nông phu

Đội sương nắng bên bờ ruộng sâu

Vài ngàn năm đứng trên đất nghèo

Mình đồng da sắt không phai màu

Tấm áo nâu

Những mẹ quê chỉ biết cần lao

Những trẻ quê bạn với đàn trâu

Bé ơi

Tấm áo nâu

Rướn mình đi từ cõi rừng cao

Dắt dìu nhau vào đến Cà Mau

Áo ơi

Tôi yêu biết bao người

Lý, Lê, Trần và còn ai nữa

Những anh hùng của thời xa xưa

Những anh hùng của một ngày mai

Vì yêu, yêu nước, yêu nòi

Ngày xuân tôi hát nên bài (bài) tình ca

Ruộng xanh tươi tốt quê nhà

Lòng tôi đã nở như là (là) đóa hoa.

******

II.1. TIẾNG NƯỚC TÔI, BỐN NGÀN NĂM RÒNG RÃ BUỒN VUI

Chỉ vừa nghe phần mở đầu của ca khúc Tình Ca khởi lên thôi, là tâm can tôi đã bắt đầu rúng động rồi.

Rúng động, không phải là rưng rưng cảm xúc. Rúng động, nghĩa là tôi mọc ốc mọc ác lên hết, nghĩa là tôi rợn hết cả thịt da, bởi vì sự thiêng liêng và cao đẹp toát ra từ ca khúc.

Tôi yêu tiếng nước tôi

Từ khi mới ra đời, người ơi.

Yêu tiếng nước mình từ khi mới ra đời, có đúng thế không?

Rất đúng.

Tại sao đúng? Vì khi vừa thoát thai ra, là ta đã nghe chung quanh, tiếng xôn xao, mừng rỡ. Vì khi vừa thoát thai ra, là ta đã nghe chung quanh, những xuýt xoa, nựng nịu, đầy trìu mến và thương yêu.

Mẹ hiền ru những câu xa vời

À à ơi, tiếng ru muôn đời

Mẹ ru câu xa vời, không có nghĩa là ru những câu khó hiểu. Xa vời ấy chính là giọng ngân, xa vời ấy chính là giọng mẹ đưa theo gió, có khi là lời nhắn cha mau về với con, có khi là lời gọi hoa bướm quanh nhà, mau kéo đến mà mừng đón con, vui đùa cùng con, cũng có khi là, lời mẹ ước, xin trời đừng mưa, xin trời thôi rét mướt, cho mẹ ngày mai, chạy chợ, kiếm ít đồng, mua về cho con lon sữa, tấm áo, món đồ chơi.

Tiếng nước tôi

Bốn ngàn năm ròng rã buồn vui

Khóc cười theo mệnh nước nổi trôi

Nước ơi

Tiếng ru ấy, thấm thoát, trải dài bốn ngàn năm rồi chớ có ít đâu. Tiếng ru là làn điệu êm êm, ngọt ngào mà nặng trĩu lòng thương con, quý hóa con, rằng, không gì trên đời này có thể sánh với con, sánh bằng con cho được.

Tiếng ru ấy, có khi nghe như thiệt vui, lại có những lúc, nghe buồn thiệt buồn. Vui buồn ấy, phụ thuộc vào vui buồn của nước non. Lúc mệnh nước nổi trôi, chưa yên, thì câu ru của mẹ cũng nặng sầu khôn xiết.

Tiếng nước tôi

Tiếng mẹ sinh từ lúc nằm nôi

Thoắt nghìn năm thành tiếng lòng tôi

Nước ơi

Tiếng mẹ, lâu dần, như mưa ngấm đất, thấm hết vào lòng tôi. Nên tiếng mẹ trở thành tiếng lòng tôi là vậy đó.

Tôi yêu tiếng ngang trời

Những câu hò giận hờn không nguôi

Nhớ nhung hoài mảnh tình xa xôi

Vững tin vào mộng đẹp ngày mai

Và, độc đáo nhứt trong lời một của ca khúc này chính là câu “tôi yêu tiếng ngang trời”.

Tiếng “ngang trời” ấy, hình ảnh “ngang trời” ấy, nó mang lại cho ta cảm giác phơi phới, lồng lộng. Nó vừa du dương ngây ngất, nó lại vừa hiên ngang và khí phách làm sao.

Nếu bầu trời ấy không phải là bầu trời của mình, thì làm sao mà đủ tự tin để mà ngang, để mà dọc như thế được. Diều ngang trời. Cánh chim ngang trời. Bóng mây ngang trời. Ung dung, tự tại xiết bao. Tung hoành, tự do xiết bao.

Còn gì đẹp bằng hình ảnh và ý nghĩa ngang trời ấy.

Một yêu câu hát Truyện Kiều

Lẳng lơ như tiếng sáo diều (diều) làng ta

Và yêu cô gái bên nhà

Miệng xinh ăn nói mặn mà (mà) có duyên.

Trong ấm áp, mẹ ru con bằng giọng kể. Một là, mẹ yêu lắm những câu hát ở trong Truyện Kiều, Truyện Kiều của Nguyễn Du, thi tài của nước Việt, kể chuyện đời của nàng Kiều, tài hoa mà truân chuyên lắm nỗi, khác gì chuyện nước mình. Nguyễn Du kể bằng thơ, bằng hơn ba ngàn câu thơ lục bát, mà câu nào cũng xuất thần, mà câu nào đọc lên, ngâm lên, cũng nghe ra, nỗi ngậm ngùi khôn xiết.

Hai là, mẹ yêu lắm tiếng sáo diều thả trên cánh đồng còn thơm mùi lúa mới vừa cắt hôm qua. Và ba là, mẹ yêu lắm cô gái bên nhà, bởi vì cô bé ấy có khuôn miệng thật xinh, lại thêm phần ăn nói, người đâu vừa mặn mòi lại vừa rất có duyên. Mẹ ước chi, con mẹ, mai này lớn lên, cũng đẹp đẽ, cũng ăn nói mặn mòi, có duyên hệt thế.

******

II.2. TÔI YÊU ĐẤT NƯỚC TÔI, NẰM PHƠI PHỚI BÊN BỜ BIỂN XANH

Đất nước Việt Nam, qua lời nhạc trong bản Tình Ca của Phạm Duy, mới đẹp làm sao. Vẻ đẹp ấy, chẳng đâu bằng. Vẻ đẹp ấy, chẳng đâu có được.

Và tôi cũng phục tài chữ của Phạm Duy biết bao, khi ông cho đất nước Việt Nam, nằm phơi phới bên bờ biển xanh. Phơi phới, vui tươi. Phơi phới, tự tin. Phơi phới, dâng lên. Phơi phới, hy vọng. Phơi phới, tràn sức sống. Phơi phới, rộng mở đón chào. Phơi phới, tung bay.

Lúc Thái Thanh hát đến chỗ “ruộng đồng vun sóng ra Thái Bình”, hai chữ Thái Bình không chỉ làm tôi tự hào về một vị trí đẹp mà Thượng Đế dành riêng cho nước Việt Nam, mà còn vì ở chỗ Thái Bình này, đột ngột bà Thái Thanh xuống giọng, khiến tôi không dưng mủi lòng. Mủi lòng, vì tên gọi của một vùng biển bao la, rộng lớn, bỗng trở thành từ ám chỉ lòng mẹ, như câu: lòng mẹ bao la như biển Thái Bình trong bài hát Lòng Mẹ của Y Vân.

Rồi sau đó, khi nghe đến, “nhìn trùng dương hát câu no lành”, thì tôi lại cảm ra ngay được cái no lành của đứa trẻ trong bào thai mẹ, cái no lành khi có mẹ ôm ấp, có mẹ bao trùm, được mẹ yêu thương và chăm sóc từng li từng tí.

Kiểu gì kiểu, có mẹ là no lành. Lại nhớ câu, mồ côi cha ăn cơm với cá, mồ côi mẹ lót lá mà nằm, với ý là, mất mẹ, thiếu mẹ, khổ lắm lắm luôn, buồn lắm lắm luôn.

Đất nước tôi

Dãy Trường Sơn ẩn bóng hoàng hôn

Đất miền Tây chờ sức người vươn

Đất ơi

Đất nước tôi, là đất nước của “dãy Trường Sơn ẩn bóng hoàng hôn”.

Ông Phạm Duy ơi, sao mà ông siêu quá chừng chừng trong cách dùng chữ. Chữ ông làm đất nước trở nên đẹp rạng ngời. Chữ ông thành bức họa, bức họa về phong cảnh tuyệt trần của đất nước Việt Nam.

Tôi chưa từng một lần được đến dãy Trường Sơn, được ngắm dãy Trường Sơn, nhưng tôi tin là nó đẹp, tôi tin là nó hùng vĩ, nó kiên gan, chắn gió chắn mưa, che chở cho đồng bằng khỏi những bão giông và lốc tố. Ngay lúc này đây, tôi cũng lại nhớ đến bài Biển Mặn của Trần Thiện Thanh, khi ông mô tả, khi ông so sánh: cao ngất Trường Sơn, ôm ấp tình thương, nước ra sông nguồn.

Trường Sơn, núi dài, một vẻ đẹp chẳng đâu bằng của quê hương, của đất nước Việt Nam.

Đất nước tôi.

Núi rừng cao miền Bắc lửa thiêng

Lúa miền Nam chờ gió mùa lên

Lúa ơi

Đất nước tôi, là đất nước của miền Bắc với những núi đồi lồng lộng, thiêng liêng, khí phách tự bao đời. Đất nước tôi, là đất nước của miền Nam, được Ông Trời ưu đãi, nên giàu có, nên sung túc, nên hai mùa lúa chín no lành.

Tôi yêu những sông trường

Biết ái tình ở dòng sông Hương

Sống no đầy là nhờ Cửu Long

Máu sông Hồng đỏ vì chờ mong

Và ba dòng sông dài, đại diện cho ba miền Nam, Trung, Bắc. Sông Cửu Long thì nặng trĩu, màu mỡ phù sa. Sông Hương thì nặng đầy tình bản quán, nơi cắt rốn chôn nhau. Còn sông Hồng thì nặng đầy trang lịch sử, thấm đẫm biết bao máu anh hùng, hy sinh khi chống giặc ngoại xâm, bảo vệ biên cương, lãnh thổ.

Người yêu thế giới mịt mùng

Cùng tôi ôm ấp ruộng đồng (đồng)Việt Nam

Làm sao chắp cánh chim ngàn

Nhìn Trung Nam Bắc kết hàng (hàng) mến nhau

Nam Trung Bắc, cứ thế, được Phạm Duy cho lặp đi lặp lại trong lời hai này, lời ngợi ca đất nước, như nhắc nhở, như nhủ khuyên, chúng ta là anh em một nhà, là con cùng một mẹ. Và chúng ta, hãy kết nhé, một hàng, trong tình mến thương của anh em cùng cội, cùng nguồn.

******

II.3. NGÀY XUÂN TÔI HÁT LÊN BÀI, BÀI TÌNH CA

Tôi yêu bác nông phu

Đội sương nắng bên bờ ruộng sâu

Vài ngàn năm đứng trên đất nghèo

Mình đồng da sắt không phai màu

Ngày xưa, còn nhỏ, tôi được ba má dạy rằng, cơm gạo quý lắm, nên ăn, con đừng vương vãi, nên nấu, con đừng để dư thừa, phí phạm. Hỏi vì sao quý. Ba má trả lời, vì vất vả lắm, mới làm ra được những hạt gạo bé xíu xìu xiu này, con ăn một chén cơm, là bằng cực nhọc của bác nông dân, đổ mồ hôi sôi nước mắt, cả một ngày trên ruộng lúa.

Biết là biết vậy thôi, nhưng đến khi nghe Thái Thanh cất lên từ “đội” – đội sương nắng bên bờ ruộng sâu – tôi mới cảm hết được cái nhọc nhằn của nông dân nước mình. Đã vài ngàn năm như thế, chớ ít ỏi gì đâu, vài ngàn năm cày sâu cuốc bẫm trên ruộng đồng thiếu nước, thiếu phân, bởi cái nghèo, bởi cái khắc nghiệt của thời tiết, mưa thì mưa dầm, mưa lũ, nắng thì nắng phang, nắng rang, khổ lắm, nơi miền Trung, miền Bắc.

Nếu lời một của ca khúc dành để ngợi ca tiếng nước, và lời hai của ca khúc dành để ngợi ca đất nước, thì lời ba của ca khúc, Phạm Duy dành để ngợi ca con người của nước Việt Nam.

Tấm áo nâu

Những mẹ quê chỉ biết cần lao

Những trẻ quê bạn với đàn trâu

Bé ơi

Đó là bác nông phu, mình đồng da sắt, một nắng hai sương, cấy cày trên ruộng đất. Đó là bà mẹ quê, lam lũ, cần cù, không ngơi nghỉ, suốt bốn mùa, chỉ một mảnh áo nâu. Đó là em bé chăn trâu, đầu khét nắng, chân đất, trên lưng trâu, bé chịu thương chịu khó học i tờ.

Tấm áo nâu

Rướn mình đi từ cõi rừng cao

Dắt dìu nhau vào đến Cà Mau

Áo ơi

Phạm Duy cho “tấm áo nâu” được điệp lại hai lần. Lần đầu, là tấm áo của mẹ. Lần sau, là tấm áo của những người đi mở nước, mở mang bờ cõi.

Hình ảnh con người Việt Nam, ngay chính lúc này đây, trở nên đẹp làm sao. Mới thấy tài chữ của Phạm Duy, khi ông đặt động từ “rướn” rồi động từ “dắt dìu” vào trong khổ nhạc này.

Rướn, vươn cao, vươn thẳng về phía trước, mà cái phía trước ấy, lại hoàn toàn chưa biết gì. Những vùng đất chưa có người ở, chỉ thú rừng và lau lách tối tăm. Nhưng họ vẫn dắt dìu nhau đi, kéo nhau đi, những đoàn người gầy gò, thiếu cơm ăn áo mặc nhưng lại đầy quyết tâm, tay trắng nhưng đầy hy vọng, từ miền Bắc, từ miền Trung, từ ải Nam Quan mở xuống mũi Cà Mau, từ núi cao mở xuống sông xuống biển, thành Cửu Long, Tiền Giang, Kiên Giang, Hà Tiên, Phú Quốc, như ngày nay, chúng ta có ở phương Nam.

Tôi yêu biết bao người

Lý, Lê, Trần và còn ai nữa

Những anh hùng của thời xa xưa

Những anh hùng của một ngày mai

Chúng ta đã từng tự hào về lịch sử của dân tộc, lịch sử của những triều đại Lý, Lê, Trần, của những anh hùng có công lớn trong cuộc dựng nước, giữ nước vô cùng khó khăn, gian nan, vất vả; thì chúng ta cũng hoàn toàn có quyền nuôi lòng tự hào về những anh hùng của một ngày mai, không chỉ làm cho dân giàu nước mạnh, mà còn làm cho bọn chuyên rắp tâm lăm le cướp đoạt đất đai, đe dọa chủ quyền nước ta, chúng phải hồn kinh phách đảm, bỏ mộng bá quyền, cho ông bà, tổ tiên chúng ta được mát mày mát mặt, cho con cháu của chúng ta được hãnh diện với bạn bè năm châu bốn bể.

Vì yêu, yêu nước, yêu nòi

Ngày xuân tôi hát nên bài (bài) tình ca

Ruộng xanh tươi tốt quê nhà

Lòng tôi đã nở như là (là) đóa hoa.

Tiếng hát, giờ đây, lại được cất lên một lần nữa, tâm tình rằng, bày tỏ rằng, vì yêu nước, thương nòi, mà ngày xuân hôm nay, tôi vui quá, hạnh phúc quá, nên xin cất lên bài Tình Ca.

Kìa nhìn xem, quê tôi, ruộng xanh tươi tốt, kìa nhìn xem, người nước tôi, ai nấy, hoa nở trong lòng.

Nở hoa hạnh phúc trong lòng, quê tôi!

******

III. TÌNH CA – BÀI CA TỰ TÌNH CỦA DÂN TỘC

Phạm Duy nói về Tình Ca của mình như sau: Sau bài Tình Hoài Hương, tôi viết bài Tình Ca. Trong ca khúc, tôi xưng tụng tiếng nói, cảnh vật và con người Việt Nam. Tôi còn nhớ, mùa xuân năm đó, trong gian phòng bốn thước vuông ở căn nhà gỗ nhỏ Phan Thanh Giản, tôi vừa bế con, Duy Minh lúc ấy mới ra đời, vừa hát:

Tôi yêu tiếng nước tôi

Từ khi mới ra đời, người ơi

Mẹ hiền ru những câu xa vời

À à ơi, tiếng ru muôn đời.

Ông nói tiếp: Bản Tình Ca này, không thẳng ruột ngựa như những bài ca kháng chiến trước đây. Tình Ca bây giờ, tôi chỉ muốn gắn kết tất cả những người dân trong một nước bằng tình cảm chung, không phân chia – tôi yêu tiếng nước tôi, tôi yêu đất nước tôi, tôi yêu con người của nước tôi. Cái gọi là identité nationale, bản sắc quốc gia, được thể hiện rất rõ trong Tình Ca.

Ngậm ngùi, ông tâm sự: Đất nước chúng ta từng có một cuộc nội chiến, kéo dài tới hai trăm năm, từ những năm 1600 cho đến 1800, với cuộc phân tranh giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong.

Đàng Ngoài, sĩ phu Bắc Hà không đủ điều kiện, phương tiện, để tìm hiểu bờ cõi giang sơn nước Việt đang ngày càng mở rộng về phía Nam. Ngược lại, Đàng Trong, người yêu nước, yêu dân, họ cũng bận bịu, miệt mài với những lo toan, kiến thiết những vùng đất vừa khai khẩn được. Miền nào cũng có những cấp bách trước mắt phải giải quyết.

Là một nước nhưng lại tồn tại hai thể chế, hai bộ máy chính trị và văn hóa – Đàng Ngoài, Đàng Trong. Và từ lúc ấy, cho đến tận giữa thế kỷ hai mươi, vẫn chưa có một tác phẩm nào, nói lên được ý thức về một quốc gia toàn vẹn.

Đến khi nhà Nguyễn thống nhất sơn hà, trong khoảng năm mươi năm ngắn ngủi ấy, công cuộc mở rộng bờ cõi về phía Nam vẫn chính là mục tiêu quan trọng nhứt. Lúc các nhà Nho còn loay hoay, chưa đưa ra được một hình ảnh quốc gia nhất thể, nhất tề, nhất trí, thì, quân Pháp đã kéo vào xâm lược nước ta.

Suốt tám mươi năm trời sống trong cảnh nô lệ, bản sắc quốc gia trong văn học nghệ thuật Việt Nam chưa kịp hình thành, thì đất nước ta, một lần nữa, bị xé nát, bị rơi vào âm mưu chia để trị của thực dân Pháp.

Chúng cố tình đào sâu vào sự khác biệt giữa ba miền, giữa những người dân trong cùng một nước, khiến những nung nấu, những quan tâm, những ý niệm về một quốc gia đồng nhất, bị phai mờ dần. Các phong trào Cần Vương hay Văn Thân, cũng chỉ cốt bảo hoàng là chính.

Phạm Duy bày tỏ: Tôi chỉ là một cá nhân nhỏ nhoi và tầm thường, nhưng định mệnh đã cho tôi, bằng bản Tình Ca của mình, tôi đã đưa ra được khái niệm con người Việt Nam, là người có cùng địa dư, lịch sử và tiếng nói chung, và dân tộc ấy đã từng chia sẻ ngọt bùi với nhau trên vài ngàn năm lẻ.

Tôi làm được việc này là bởi do tôi đã được may mắn, dọc ngang bước chân của mình ra Bắc vào Nam, gặp gỡ, tiếp xúc, giao du với tất cả các tầng lớp trong xã hội, đặc biệt là tôi được nổi trôi cùng với các kỷ niệm ấu thơ, với các kỷ niệm lúc mới bước vào đời, và, nhất là, nổi trôi cùng với một thời kỳ nhiều buồn vui nhứt và cũng thú vị nhứt, đó là thời cách mạng kháng chiến.

Vừa mới ra đời, bài Tình Ca của tôi đã được khán thính giả khắp nơi đón nhận và yêu thích. Tình Ca không chỉ nói tới quê hương, mà nó còn đề cập tới tiếng nói của quê hương và con người của quê hương nữa.

Sau cùng, Phạm Duy kết luận, Tình Ca, hay nói một cách khác đi, đó là bài ca tự tình của dân tộc.

******

IV. LỤC BÁT TRONG TÌNH CA

Đây là một điểm vô cùng đặc biệt và độc đáo trong Tình Ca. Nếu các bạn để ý, các bạn sẽ thấy, trong ba lời nhạc, đều có ba khổ thơ lục bát, ở phần kết.

Mới thấy Phạm Duy rất thơ, mới thấy Phạm Duy, đầy một hồn thơ, và chắc chắn rằng, đây không phải là vô tình.

Đây là một sự cố ý, một sắp đặt kỳ công của một người nhạc sĩ nặng lòng với nước Việt, nặng lòng với tiếng Việt, và với con người Việt Nam, có chung màu da và dòng máu quê hương, xứ sở – Phạm Duy.

Nguyễn Du, Phạm Thiên Thư, Phạm Duy, các ông chính là những bậc công thần của vương quốc lục bát:

Một yêu câu hát Truyện Kiều

Lẳng lơ như tiếng sáo diều làng ta

Và yêu cô gái bên nhà

Miệng xinh ăn nói mặn mà có duyên

Người yêu thế giới mịt mùng

Cùng tôi ôm ấp ruộng đồng Việt Nam

Làm sao chắp cánh chim ngàn

Nhìn Trung Nam Bắc kết hàng mến nhau

Vì yêu, yêu nước, yêu nòi

Ngày xuân tôi hát nên bài tình ca

Ruộng xanh tươi tốt quê nhà

Lòng tôi đã nở như là đóa hoa.

******

V. TÌNH CA, CA KHÚC XỨNG ĐÁNG ĐỨNG ĐẦU TRONG BẢNG XẾP HẠNG CỦA NỀN TÂN NHẠC THẾ KỶ XX

Ngôn ngữ thì cụ thể, giản dị, gần gũi, chân thành. Giai điệu thì dạt dào, tựa tiếng ru xưa của bà, của ba, của má, của chị. Nếu Đường Chiều Lá Rụng là một ca khúc, có thể nói không ngoa, không chỉ là hay nhứt nhì trong sự nghiệp sáng tác của Phạm Duy và xếp trong bảng top của cả nền tân nhạc Việt Nam ở thế kỷ hai mươi, thì tôi nghĩ, Tình Ca của ông, cũng chẳng lép vế hay kém cạnh với so sánh vừa rồi, chút nào.

Tất nhiên, tất nhiên, đây chỉ là ý kiến của riêng tôi, chỉ của riêng tôi, xin đừng phiền lòng, nếu nó không như ý của các bạn.

******

VI. TÔI YÊU TIẾNG NƯỚC TÔI, TỪ KHI MỚI RA ĐỜI, NGƯỜI ƠI

Sự nghiệp âm nhạc của Phạm Duy cũng chính là gia tài chung của nước Việt. Khi tự hào về đất nước Việt Nam, tiếng nói Việt Nam, con người Việt Nam, ta hoàn toàn có quyền tự hào về nhạc sĩ Phạm Duy, người đã để lại cho chúng ta, đồ sộ, khổng lồ, hơn một ngàn ca khúc, mà ca khúc nào, cũng xuất sắc, từ giai điệu đến ca từ.

Hơn một ngàn ca khúc ấy, mỗi ca khúc đều mang một nét hay riêng, mỗi ca khúc đều mang một vẻ đặc biệt riêng, không ca khúc nào bị trùng lặp về lời, càng không có ca khúc nào trùng lặp về giai điệu. Và, tất cả các ước vọng cao đẹp nhứt, của chúng ta, của loài người, Phạm Duy cũng đã đều nói hộ, nói giúp, bằng cách hóa chúng thành những bản Tình Ca có một không hai.

Chúng ta thêm yêu đất nước mình, tiếng nước mình, người nước mình, khi nghe các ca khúc của Phạm Duy.

Phạm Duy, tài năng. Phạm Duy, tài hoa. Phạm Duy, thiên tài. Phạm Duy, nghệ sĩ yêu nước. Phạm Duy, nghệ sĩ của dân tộc Việt Nam, quê hương Việt Nam, đất nước Việt Nam. Vinh danh nào, ngợi ca nào, từ chúng ta, yêu mến dành cho Phạm Duy, thiết nghĩ, ông cũng đều hoàn toàn xứng đáng để đón nhận.

Xin cảm ơn ông đã để lại cho đời bản Tình Ca. Một ca khúc, mà chỉ mới vừa thoạt nghe, mới vừa thoạt cất tiếng lên hát, bất cứ ai, nếu là người Việt Nam, cũng đều cảm thấy rúng động toàn thân:

TÔI YÊU TIẾNG NƯỚC TÔI, TỪ KHI MỚI RA ĐỜI, NGƯỜI ƠI!

Sài Gòn 10.07.2025

Phạm Hiền Mây