Những hiểu biết cơ bản về cholesterol và bệnh động mạch vành
Những hiểu biết cơ bản về cholesterol và bệnh động mạch vành
Bệnh động mạch vành xảy ra khi trong lòng của ít nhất một động mạch vành bị hẹp làm hạn chế dòng máu giầu oxy tới các mô cơ tim xung quanh.
Xơ vữa động mạch là một quá trình khiến cho thành động mạch dày và cứng.
Nó có thể dẫn tới tắc nghẽn hoàn toàn động mạch gây cơn đau thắt ngực/nhồi máu cơ tim
Cholesterol
Cholesterol là một chất mềm giống chất béo được tìm thấy trong máu và trong tất cả các tế bào của cơ thể bạn.
Cơ thể bạn sản xuất ra tất cả các cholesterol cần thiết.
Low-density lipoprotein (LDL hoặc ‘xấu’) cholesterol có thể cùng với chất béo và các chất khác tạo lên các bức tường bên trong động mạch của bạn.
Động mạch có thể bị đông máu và hẹp lại, và lưu lượng máu giảm.
High-density lipoprotein (HDL or ‘tốt’) cholesterol mang các cholesterol có hại ra khỏi động mạch và giúp bảo vệ bạn khỏi cơn đau tim và đột quỵ.
Chỉ số cholesterol (Cholesterol core)
Cholesterol là một chất sáp được sản xuất và giải phóng vào máu bởi các tế bào trong gan.
Cơ thể sử dụng cholesterol để tạo màng tế bào, hỗ trợ tiêu hóa, chuyển đổi vitamin D ở da và phát triển các loại hormon.
Cholesterol được dự trữ trong một vỏ bao không thấm nước của lipid (chất béo), vỏ bao này được các protein đặc biệt đan chéo bên trong và bên ngoài của lớp ngoài cùng, hình thành lên các hạt.
Những hạt này được gọi là lipoprotein.
Trong khi có vài loại lipoprotein thì chỉ số cholesterol của bạn chỉ đo được hai loại:
– Low density lipoproteins (LDL) được coi là cholesterol “xấu”.
Trong khi hệ thống tuần hoàn vận chuyển cholesterol cần thiết tới tất cả các phần của cơ thể thì nếu có quá nhiều LDL trong hệ thống có thể dẫn tới bệnh lý động mạch vành do sự tích tụ LDL trong thành động mạch.
– High density lipoproteins (HDL) được gọi là cholesterol “tốt” vì chúng loại bỏ chlesterol trong máu và thành động mạch.
Chỉ số HDL cao hơn là mong muốn và sẽ làm cải thiện chỉ số cholesterol tổng thể của bạn.
Triglycerides là một lại chất béo được đóng gói/tích trữ cùng với cholesterol khi lipoprotein được hình thành trong các tế bào gan.
Triglycerides được dự trữ trong chất béo trên toàn bộ cơ thể và có thể là một nguồn năng lượng, như carbonhydrates.
Các chỉ số cholesterol của bạn sẽ hiển thị phép đo triglycerides.
Chỉ số cao hơn bình thường có thể có nghĩa rằng bạn có nguy cơ cao hơn phát triển bệnh động mạch vành.
Cholesterol và bệnh động mạch vành
Bệnh động mạch vành xảy ra khi trong lòng của ít nhất một động mạch vành bị hẹp làm hạn chế dòng máu giầu oxy tới các mô cơ tim xung quanh.
Xơ vữa động mạch là một quá trình khiến cho thành động mạch dày và cứng.
Nó có thể dẫn tới tắc nghẽn hoàn toàn động mạch gây cơn đau thắt ngực/nhồi máu cơ tim
Quá trình bệnh bắt đầu khi LDL cholesterol (cholesterol “xấu”) tích tụ trong thành động mạch.
Cơ thế có đáp ứng miễn dịch để tự bảo vệ và gửi các bạch cầu được gọi là đại thực bào (macrophages) tới nuốt các cholesterol xâm lấn trong thành động mạch.
Khi các đại thực bào no cholesterol thì chúng được gọi là các tế bào bọt (foam cells) do vẻ bề ngoài của chúng.
Khi các tế bào bọt tụ tập trong thành động mạch nhiều hơn, một vệt chất béo phát triển giữa lớp nội mạc và trung mạc.
Nếu quá trình này không dừng lại, các vệt chất béo trở thành mảng bám (plaque) đẩy lớp nội mạc vào lòng mạch làm thu hẹp dòng chảy của máu.
Mảng bám phát triển một lớp áo sợi ở các mép ngoài cùng.
Nhưng nếu cholesterol tiếp tục được thu thập trong các tế bào bọt bên trong mảng bám, lớp áo sợi bên ngoài có thể suy yếu và cuối cùng là vỡ.
Các động mạch tận nhỏ hơn có thể nhanh chóng bị tắc nghẽn.
Theo thời gian, máu đông có thể phát triển tại vị trí vỡ và làm tắc nghẽn hoàn toàn động mạch.
Nhồi máu cơ tim (cơn đau thắt ngực) xuất hiện khi mô cơ tim không nhận được oxy và chất dinh dưỡng thiết yếu.
Thuốc điều trị rối loạn cholesterol
Thuốc làm giảm cholesterol phổ biến nhất là statin.
Statin làm gián đoạn việc sản xuất cholesterol bằng cách ngăn chặn một loại men (enzyme) trong các tế bào gan.
Điều này làm cho có rất ít cholesterol được giải phóng vào máu.
Một số statin cũng làm giảm quá trình viêm trong thành động mạch.
Khi cơ thể giảm phản ứng với cholesterol xâm nhiễm thì các đại thực bào ít tới thành động mạch hơn để hình thành các tế bào bọt và mảng bám.
Khi mảng bám ngừng phát triển bên trong động mạch thì lớp áo sợi bên ngoài vẫn vững chắc và ít có khả năng vỡ.
Điều này được gọi là mảng bám ổn định.
Xơ vữa động mạch là một quá trình khiến cho thành động mạch dày và cứng.
Nó có thể dẫn tới tắc nghẽn hoàn toàn động mạch gây cơn đau thắt ngực/nhồi máu cơ tim
Cholesterol
Cholesterol là một chất mềm giống chất béo được tìm thấy trong máu và trong tất cả các tế bào của cơ thể bạn.
Cơ thể bạn sản xuất ra tất cả các cholesterol cần thiết.
Low-density lipoprotein (LDL hoặc ‘xấu’) cholesterol có thể cùng với chất béo và các chất khác tạo lên các bức tường bên trong động mạch của bạn.
Động mạch có thể bị đông máu và hẹp lại, và lưu lượng máu giảm.
High-density lipoprotein (HDL or ‘tốt’) cholesterol mang các cholesterol có hại ra khỏi động mạch và giúp bảo vệ bạn khỏi cơn đau tim và đột quỵ.
Chỉ số cholesterol (Cholesterol core)
Cholesterol là một chất sáp được sản xuất và giải phóng vào máu bởi các tế bào trong gan.
Cơ thể sử dụng cholesterol để tạo màng tế bào, hỗ trợ tiêu hóa, chuyển đổi vitamin D ở da và phát triển các loại hormon.
Cholesterol được dự trữ trong một vỏ bao không thấm nước của lipid (chất béo), vỏ bao này được các protein đặc biệt đan chéo bên trong và bên ngoài của lớp ngoài cùng, hình thành lên các hạt.
Những hạt này được gọi là lipoprotein.
Trong khi có vài loại lipoprotein thì chỉ số cholesterol của bạn chỉ đo được hai loại:
– Low density lipoproteins (LDL) được coi là cholesterol “xấu”.
Trong khi hệ thống tuần hoàn vận chuyển cholesterol cần thiết tới tất cả các phần của cơ thể thì nếu có quá nhiều LDL trong hệ thống có thể dẫn tới bệnh lý động mạch vành do sự tích tụ LDL trong thành động mạch.
– High density lipoproteins (HDL) được gọi là cholesterol “tốt” vì chúng loại bỏ chlesterol trong máu và thành động mạch.
Chỉ số HDL cao hơn là mong muốn và sẽ làm cải thiện chỉ số cholesterol tổng thể của bạn.
Triglycerides là một lại chất béo được đóng gói/tích trữ cùng với cholesterol khi lipoprotein được hình thành trong các tế bào gan.
Triglycerides được dự trữ trong chất béo trên toàn bộ cơ thể và có thể là một nguồn năng lượng, như carbonhydrates.
Các chỉ số cholesterol của bạn sẽ hiển thị phép đo triglycerides.
Chỉ số cao hơn bình thường có thể có nghĩa rằng bạn có nguy cơ cao hơn phát triển bệnh động mạch vành.
Cholesterol và bệnh động mạch vành
Bệnh động mạch vành xảy ra khi trong lòng của ít nhất một động mạch vành bị hẹp làm hạn chế dòng máu giầu oxy tới các mô cơ tim xung quanh.
Xơ vữa động mạch là một quá trình khiến cho thành động mạch dày và cứng.
Nó có thể dẫn tới tắc nghẽn hoàn toàn động mạch gây cơn đau thắt ngực/nhồi máu cơ tim
Quá trình bệnh bắt đầu khi LDL cholesterol (cholesterol “xấu”) tích tụ trong thành động mạch.
Cơ thế có đáp ứng miễn dịch để tự bảo vệ và gửi các bạch cầu được gọi là đại thực bào (macrophages) tới nuốt các cholesterol xâm lấn trong thành động mạch.
Khi các đại thực bào no cholesterol thì chúng được gọi là các tế bào bọt (foam cells) do vẻ bề ngoài của chúng.
Khi các tế bào bọt tụ tập trong thành động mạch nhiều hơn, một vệt chất béo phát triển giữa lớp nội mạc và trung mạc.
Nếu quá trình này không dừng lại, các vệt chất béo trở thành mảng bám (plaque) đẩy lớp nội mạc vào lòng mạch làm thu hẹp dòng chảy của máu.
Mảng bám phát triển một lớp áo sợi ở các mép ngoài cùng.
Nhưng nếu cholesterol tiếp tục được thu thập trong các tế bào bọt bên trong mảng bám, lớp áo sợi bên ngoài có thể suy yếu và cuối cùng là vỡ.
Các động mạch tận nhỏ hơn có thể nhanh chóng bị tắc nghẽn.
Theo thời gian, máu đông có thể phát triển tại vị trí vỡ và làm tắc nghẽn hoàn toàn động mạch.
Nhồi máu cơ tim (cơn đau thắt ngực) xuất hiện khi mô cơ tim không nhận được oxy và chất dinh dưỡng thiết yếu.
Thuốc điều trị rối loạn cholesterol
Thuốc làm giảm cholesterol phổ biến nhất là statin.
Statin làm gián đoạn việc sản xuất cholesterol bằng cách ngăn chặn một loại men (enzyme) trong các tế bào gan.
Điều này làm cho có rất ít cholesterol được giải phóng vào máu.
Một số statin cũng làm giảm quá trình viêm trong thành động mạch.
Khi cơ thể giảm phản ứng với cholesterol xâm nhiễm thì các đại thực bào ít tới thành động mạch hơn để hình thành các tế bào bọt và mảng bám.
Khi mảng bám ngừng phát triển bên trong động mạch thì lớp áo sợi bên ngoài vẫn vững chắc và ít có khả năng vỡ.
Điều này được gọi là mảng bám ổn định.
ThS. BS. Lương Quốc Chính
Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai
